Christus en de zieken(zalving)
Waar het om mensen ging had Jezus een merkwaardige voorkeur. Het ging Hem niet zozeer om de aantrekkelijke mensen, de rijken, geleerden of de groten der aarde. Hij hield zich het liefst bezig met zondaars en zieken. In hen zag Hij de gebroken mens, voor wie Hij in de wereld gekomen was. En Hij wilde laten zien dat Zijn komst genezend werkte. Hoe vaak zei Hij niet: "Uw zonden zijn u vergeven"? En hoevele zieken, lammen, blinden en melaatsen heeft Hij niet de gezondheid teruggegeven?
Als zieke heb je het soms zwaar. Je ligt maanden op twee vierkante meter, met uitzicht op een saaie straat. Je voelt je in huis een last voor anderen, buitengesloten van het gewone gezinsleven. Je wordt wel hartelijk behandeld, dat wel, maar niet als een gezond en sterk mens: "En hoe voel je je nou? Gaat het wat beter?" Uitstekend bedoeld, maar het zet je in een klasse apart: de lichamelijk onvolwaardigen.
Geen wonder dat je je gaat vervelen, je geduld verliest, en als je gelovig bent, vraagt: "Waar blijft nu God, waar blijft nu de kerk?"
Om een antwoord te vinden gaan wij terug naar de eerste tijd van het christendom. In het Nieuwe Testament vinden we een brief van de apostel Jacobus, een bloedverwant van Christus. Jacobus is een praktische, nuchtere man. "Is er iemand onder jullie ziek? Dan moet hij de priester van de gemeente (parochie) roepen. Deze moet een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam van de Heer. En het gelovige gebed zal de zieke redden en de Heer zal hem doen opstaan. En als hij zonde heeft bedreven zal het hem vergeven worden" (Jac. 5,14-15).
Een troostvolle tekst. Dit is het Sacrament van de zieken. Maar je moet het niet allereerst zien als een raad om alle dokters met hun medicijnen de deur uit te sturen. Sacramenten zijn nooit tovermiddelen. Het gaat om een beeld van een inwendige zaak. Hier om een innerlijke, geestelijke genezing die, inderdaad!, soms op het lichaam kan inwerken.
Wat is dat innerlijke dan? Allereerst datgene dat wij elkaar ook toewensen: Sterkte! Wij zeggen een woord en het blijft erbij. Maar als Christus ons in Zijn sacrament "Sterkte!" toewenst, dan krijgen we die ook. Wanneer je als zieke goed bent gestemd, je hebt berouw over je fouten, je wilt Christus' vriendschap, dan kan dit sacrament een wonderlijke troost geven.
Laten we nagaan hoe dit sacrament gewoonlijk wordt toegediend. Wij geven alleen de belangrijkste momenten.
De onzichtbare kracht (sterkte) die over een zieke komt, wordt op twee manieren uitgebeeld. De priester legt eerst zwijgend zijn handen op het hoofd van de zieke. Handoplegging kan veel betekenen. Hier vooral de kracht van boven die als troost, geduld en overgave moet neerdalen over de zieke. Vanzelf denken we aan Christus die door de oplegging van Zijn handen zieken genas. Vervolgens maakt de priester met de gezegende (olijf)olie een kruisje op het voorhoofd en de handen van de zieke. Bepaalde soorten olie worden van oudsher gebruikt om de genezing van wonden te bevorderen; de zalving verwijst ook naar de nauwe band van de zieke met de lijdende Christus, dé Gezalfde van God.
Het Sacrament van de Zieken (vroeger genoemd Heilig Oliesel, nu: de Ziekenzalving) heeft in onze tijd een hernieuwde aandacht gekregen in de kerk. Tot voor enige tientallen jaren werd dit sacrament teveel gezien als het sacrament van de stervenden. Het is nu weer in zijn eigenlijke betekenis hersteld: een sacrament voor allen die hun lichamelijk welzijn bedreigd zien door ziekte, ouderdom of ook allen die door hun ziekte het einde van hun leven nabij zien.
Dikwijls getuigen zieken dat zij door het ontvangen van dit sacrament tot verzoening zijn gekomen met hun lot, met zichzelf, met hun omgeving en dat zij kracht vonden zich met vertrouwen aan God over te geven. Veelal heeft het ontvangen van dit sacrament ook een gunstige uitwerking op de gezondheid.
Dit is de ontmoeting tussen Christus en de zieke. Huisgenoten maken meermaals mee hoe een zieke, vooral een zwaar-zieke, na het ontvangen van dit sacrament rustiger wordt, meer overgegeven aan de wil van God. Nog is hij ziek. Nog is er misschien een saaie straat, de minuten kruipen voorbij… Maar hij is veranderd. Hij kan het aan.
De toediening van de ziekenzalving in de praktijk
Voor de toediening van de ziekenzalving kunt u een afspraak maken met de pastoor. Wanneer er bijvoorbeeld in het ziekenhuis of de verpleegkliniek een goede relatie is met de rector, kan ook deze de ziekenzalving toedienen. De bedienaar van de ziekenzalving is in alle gevallen een priester.
Voor de toediening van de ziekenzalving is het niet absoluut noodzakelijk dat iemand in levensgevaar verkeert. Het sacrament kan ook worden toegediend wanneer iemand door achteruitgang van de gezondheid in de laatste fase van het leven komt of voor een zware operatie. Normaal gesproken wordt de ziekenzalving binnen dezelfde ziekteperiode slechts één keer toegediend.
Het verdient aanbeveling om bij plotseling overlijden een priester te waarschuwen.