Ik betrap met er zelf vaak op. Je hebt een bepaald idee over iemand (meestal negatief) en vervolgens ga je ‘selectief waarnemen’. Iemand is een keer onvriendelijk tegen je geweest en bij een volgende ontmoeting zoek je bevestiging van dat beeld. ‘Zie je wel: een onvriendelijk gezicht. Ja, nu aardig doen… het zal wel huichelarij zijn…’ Er is een Nederlands spreekwoord dat deze houding treffend aangeeft: eens een dief, altijd een dief.
Ik moest een keer een uitvaart doen en mij was ter ore gekomen dat een van de kinderen niet graag in de kerk kwam. Op de dag van de uitvaart zat in de eerste kerkbank een man de hele mis dwars in de bank. Mijn ergernis groeide met de minuut. ‘Schandalig om op deze manier te laten blijken dat je het niks vindt.’ In zo’n geval houd je natuurlijk als pastoor je fatsoen en doe je net alsof je niks ziet. Maar intussen… Na de begrafenis liep ik de man tegen het lijf bij de koffietafel. Ik heb al wel geleerd om heel voorzichtig te zijn als ik mensen meen te moeten corrigeren, dus vroeg ik: ‘Het viel me op dat u dwars in de bank zat. Was er iets aan de hand?’ ‘Jazeker’, zei de man ‘Ik kon mijn benen niet kwijt.’ Inderdaad is de eerste bank aan de voorkant dicht getimmerd, zodat je je benen niet kunt uitstrekken. Ik ga daar zelf ook nooit zitten… Ik moest toch nog even doorvragen: ‘Hebt u iets tegen de kerk?’ ‘Wat, hoe komt u daar bij? Ik ben tot mijn 20e misdienaar geweest!’
Toen moest ik denken aan het Bijbelverhaal waarin Jezus voorleest uit de Schriften in de synagoge van zijn vaderstad Nazareth. ‘Luister’, zei Jezus: ‘dit verhaal gaat over mij!’ ‘Wat meent die man zich wel?’, zeiden de toehoorders. ‘Hij is toch de zoon van de timmerman?’ De mensen waren woedend. En dan staat er heel droogjes: ‘Jezus kon daar geen enkel wonder doen.’
Hokjesmentaliteit blokkeert wonderen. Of om het positief te zeggen: als we buiten hokjes durven denken, dan kunnen er wonderen gebeuren.
Misschien zitten wij mensen zo wel een beetje in elkaar: we zoeken bevestiging. Wij nemen selectief waar om zo bij onszelf te kunnen zeggen: ‘Zie je wel, ik had toch gelijk!’ En dat voelt blijkbaar goed. Op het internet geldt: wat er eenmaal over jou op staat, krijg je er nooit meer vanaf. Alles wordt immers gedeeld. In onze relaties zou mogen gelden: we dragen niet na maar wissen af en toe het geheugen. Nieuwe kansen, een nieuwe visie, nieuwe mogelijkheden. Het voelt misschien aanvankelijk een beetje ongemakkelijk maar als we niet toegeven aan de hokjesmentaliteit scheppen we nieuwe kansen van vrede en geluk. Voor onszelf en anderen.